Η πείρα του εργατικού κινήματος

Τι είναι το προλεταριάτο; τι είναι η ιστορία του; Ερωτήσεις που αντιμετωπίζονται συνήθως με μια καθαρά περιγραφική έννοια, ή που εκ των προτέρων παραμερίζονται από μια μεταφυσική που αγνοεί το ίδιο το είναι του κοινωνικο-ίστορικού, και που εδώ προσπαθούμε να εξετάσουμε έξω από τα παραδοσιακά πλαίσια. Το προλεταριάτο δεν είναι τάξη καθορισμένη αντικειμενικά από τη θέση της μέσα στις παραγωγικές σχέσεις, ή μυθολογικά από μια ιστορική αποστολή. Διαμορφώνεται σαν προλεταριάτο μέσα από την καθημερινή του πάλη ενάντια στις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Αυτό που προκύπτει από τη διαμόρφωση του προλεταριάτου στην ιστορία, είναι μια πρωτότυπη σχέση ενός στρώματος που υφίσταται εκμετάλλευση, με τις παραγωγικές σχέσεις και με το ίδιο το γεγονός της εκμετάλλευσης και μια πρωτότυπη σχέση αυτού του στρώματος με το θεσμισμένο κοινωνικό σύστημα, εφόσον η πάλη του συν-καθορίζει με τρόπο αποφασιστικό την τεχνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική εξέλιξη. Είναι τέλος και κυρίως μια πρωτότυπη σχέση με την κοινωνία και την ιστορία σαν τέτοιες, αφού μέσα από τη δραστηριότητα του προλεταριάτου, λανθάνουσα και έκδηλη, καθημερινή ή εκρηκτική, ξεκινούν οι διεργασίες για έναν ριζικό μετασχηματισμό της θέσμισης της κοινωνίας και της πορείας της ιστορίας.