Wielka Wojna i niepodległość Polski

Wspomnienie pierwszej wojny światowej, która toczyła się wyłącznie w Europie i na Bliskim Wschodzie (walki w afrykańskich koloniach Niemiec były marginalne) oraz na Atlantyku (z nielicznymi incydentami na oceanach Spokojnym i Indyjskim), zatarło się.  A na tym stosunkowo niewielkim obszarze zginęło od 8,5 do 10 milionów samych tylko żołnierzy. Spośród tych, którzy brali bezpośredni udział w walce (było ich 25 procent, pozostałe 75 procent przypadało na artylerię, kwatermistrzostwo i służbę medyczną), zginęło 10 procent, a podczas drugiej wojny światowej tylko 4,5 procent. Biorąc pod uwagę, że w pierwszej wojnie uczestniczyły 33 państwa, a więc dwa razy mniej niż w drugiej,wypada stwierdzić, że nie była ona od niej o wiele mniej krwawa. Zasadnicza różnica w porównaniu z drugą wojną światową polegała na tym, że podczas pierwszej aż 78 procent zabitych stanowili żołnierze. Tylko oni w pełni poznali jej krwawe oblicze. Cywile mogli się go tylko domyślać i wyobrażać je sobie, przez wiele lat spotykając na ulicach inwalidów wojennych.

Jeszcze bardziej błędne niż wynikająca zapewne z upływu czasu niepełna świadomość tragizmu pierwszej wojny światowej jest idealizowanie poprzedzającego ją okresu. Finde siècle mógł być la belle époque chyba tylko w sferze kultury i sztuki oraz dla kawiarnianych polityków Wiednia i Paryża, a także prawdziwych polityków  brytyjskich, którzy właśnie wtedy, pod koniec panowania królowej Wiktorii, doprowadzili imperium brytyjskie na szczyt rozkwitu.